Blog

Test UX - Jak sprawdzić user experience projektu?

12 czerwca 2022

Test UX (User Experience), czyli badanie użyteczności serwisów i stron internetowych jest kluczowe w zrozumieniu użytkownika końcowego, oszacowaniu wartości biznesowej projektu, a także określeniu, co warto poprawić, aby zwiększyć wyniki. Testy UX wykonywane są na różnych etapach projektu. Wszystko zależy od napotkanych przez firmę wyzwań, stopnia zaawansowania projektu i specyfikacji produktu interaktywnego, który jest tworzony.

 

Test UX - Dlaczego warto analizować projekty pod względem użyteczności?


Bez względu na sektor rynku, w którym działamy, czasem możemy mieć wrażenie, jakbyśmy nie do końca wykorzystywali potencjał kryjący się w naszym serwisie internetowym. To przeczucie bardzo często przesądza o podjęciu decyzji odnośnie testu UX. Może to moment, w którym dotychczasowa aplikacja webowa lub strona wydaje nam się niezbyt intuicyjna, trudna w użytkowaniu, przestarzała, niedopracowana pod względem funkcjonalności lub niedopasowana do urządzeń mobilnych. Poczucie napięcia wzrasta za każdym razem, gdy wchodząc w statystyki widzimy stosunkowo duży ruch, lecz bardzo mało zapytań i wysoki współczynnik odrzuceń.

Najlepszą reakcją na tego typu sytuacje, gdy zostaną już zauważone i przeanalizowane, jest natychmiastowa interwencja. Współczesne narzędzia i profesjonaliści z branży są w stanie wykonać precyzyjny i dokładny test UX, po którym uzyskujemy większość odpowiedzi na zadane przez nas pytania. Badania użyteczności stron internetowych często robi się również w celu upewnienia się, że witryna działa prawidłowo, jej poziom dopasowania do grupy docelowej jest wysoki, a zaimplementowane funkcjonalności sprawdzają się i łatwo do nich dotrzeć. Użyteczność serwisu bowiem wpływa zarówno na estetyczne odczucia, jak sprzedaż.

 

Zadaniowe testy użyteczności

 

Jak sprawdzić User Experience projektu - Ewaluacja i test UX w praktyce


Sprawdzanie poziomu User Experience w projekcie zależy od jego specyfiki, stopnia zaawansowania i oczekiwań stawianych przez klienta w stosunku do niego. Niektóre z metod widziane są nie tylko na salach badawczych, gdyż ze względu na widowiskowy sprzęt i przebieg wykorzystuje się je w różnego rodzaju produkcjach filmowych.

Zadaniowe testy użyteczności


Testy użyteczności (usability tests) to obecnie najpopularniejsza metoda badawcza w dziedzinie User Experience. Czasem występuje też pod innymi nazwami, jak testy zadaniowe lub zadaniowe wywiady z użytkownikami. Podczas tego rodzaju aktywności respondent wykonuje zadane czynności w tym samym czasie dzieląc się powstającymi wnioskami z badaczem. Często badanie takie jest nagrywane lub obserwowane z innego pomieszczenia przez klienta lub innego profesjonalnego badacza.

Czas trwania badania: około 30 - 60 minut

Liczba uczestników badania: Od 5 do 10 uczestników z jednej grupy docelowej

Potrzebny sprzęt: Komputer, kamera, wygospodarowane pomieszczenie i oprogramowanie komputerowe do rejestrowania przebiegu testu

Celem badania najczęściej jest sprawdzenie i zweryfikowanie intuicyjności użytkowanego w projekcie interfejsu. Firmy z pomocą tego rodzaju badań sprawdzają też efektywność w wykonywaniu poszczególnych akcji lub testują kilka jego wariantów, aby wybrać najlepszy dla klienta końcowego.

Testy użyteczności postrzegane są jako najlepszy sposób, aby sprawdzić, jak rzeczywiście korzysta z systemu użytkownik z grupy docelowej. Zweryfikowanie oczekiwań przewidywanych przez kolejne grupy pracowników pozwoli ocenić, czy rzeczywiście mają rację. Kolejną zaletą testu UX tego rodzaju jest możliwość jego wykonania praktycznie na każdym etapie projektu. Możemy wykonać go na szkicach ekranów, na makietach, mockupach, prototypach lub działającym i wdrożonym już projekcie.

Rejestracja testów użyteczności odbywa się za pomocą przeznaczonego w tym celu oprogramowania. Najczęściej jest to Camtasia Studio, Silverback lub Morae.

Protokół głośnego myślenia to natomiast praktyka, która uzupełnia test UX o dodatkową wartość w postaci opinii użytkownika. Jeżeli chcielibyśmy z niego korzystać, po prostu poprośmy badanego, aby komentował każde swoje działanie na głos. Pamiętajmy jednak, że opinie użytkownika nie zawsze muszą odzwierciedlać prawdziwe problemy.

Należy też regularnie sprawdzać odczucia badanego zadając mu pytania o jego oczekiwania względem danej akcji, cele konkretnego działania, spodziewanego efektu, czy osiągnięć. Kończąc takie badanie powinniśmy mieć jednak nie tylko materiały, lecz notatki z obserwacji.

 

Wybrane rodzaje testów użyteczności:

  • Testy porównawcze i z pomiarem wykonania

  • Wspólne odkrywanie (co-discovery learning)

  • Metoda zaznajamiania (coaching method)

  • Testy mobilne

  • Testy na różnego rodzaju prototypach i makietach

  • Test 5 sekund

  • RITE (rapid iterative test and evaluation)


 

Eyetracking


Eyetracking wydaje się bardzo interesującym testem UX ze względu na ciekawość ludzką. Wiele osób przecież chciałoby znać myśli osoby, która siedzi obok, swojego przyjaciela, a gdy może to być nawet potencjalny klient, czemu nie skorzystać z takiej okazji? To, na co patrzymy zazwyczaj bezpośrednio wiąże się z naszymi myślami.

Mimo wszystko jednak tego typu badanie nie dostarczy nam odpowiedzi na pytania, gdy ich nie sformułujemy. Poprzedzając wdrożenie eyetrackingu i przeznaczenie na niego swojego budżetu, powinniśmy dokładnie stworzyć, zweryfikować i wyselekcjonować cele badania. Jeżeli pominiemy ten bardzo ważny etap, po całym działaniu możemy nie wiedzieć, co zrobić z danymi, aby wnieść wartość biznesową do projektu klienta.

Czas trwania badania: około 30-90 minut

Liczba uczestników: około 30 osób przy badaniach ilościowych / możliwa większa liczba przy wykonywaniu badań porównawczych

Potrzebny sprzęt: eyetracker, komputer w celu wyświetlania projektu, wydzielone pomieszczenie

Celem badania jest analiza poszczególnych elementów interfejsu i określenie, które charakteryzują się największym obciążeniem poznawczym dla użytkownika. Zobaczymy w ten sposób, na co zwraca największą uwagę, a które części obojętnie pomija nawet na nie nie spoglądając.

Wyróżnia się kilka metod, które mogą posłużyć do zbierania odpowiedniej ilości metryk jakościowych i ilościowych. Należą do nich patrzenie swobodne i zadania, które w pewien sposób kierują badanego. Wtedy wymaga się od niego wykonania danej akcji, a następnie analizuje, jak poruszały się jego gałki oczne. Analizie poddaje się głównie fiksacje (momenty, w których użytkownik zatrzymał swój wzrok na danym punkcie - najczęściej ich długość trwania oscyluje wokół sekundy). Fiksacje pozwalają na wyodrębnienie tak zwanych punktów zainteresowań (AOI). Mapa ciepła natomiast pokaże nam wyniki, które następnie mogą zostać wykorzystane do modyfikacji i rozwoju serwisu, aplikacji webowej lub strony internetowej.

Analizowane są też sakady (szybkie ruchy przemieszczenia pomiędzy fiksacjami) i ścieżka wzroku, a dokładniej jej długość, gęstość przestrzenna i kierunek, co daje jeszcze szerszy pogląd na obecną ocenę User Experience.

Niestety wykorzystanie specjalistycznego sprzętu na tak rozwiniętej grupie użytkowników, konieczne zaangażowanie badaczy zarówno do badań, jak długie analizy i sporządzenie wniosków z badania wymagają budżetu. Bardzo kosztowny proces sprawia, że na tego rodzaju badania zazwyczaj mogą pozwolić sobie większe organizacje z umotywowaniem swojej decyzji wartością biznesową, jaką oddadzą tego rodzaju testy.

 

Testy użyteczności, crafton, software house

 

Zdalne badania ewaluacyjne


Testy użyteczności w modelu zdalnym i ewaluacja tego typu potrafi zaoszczędzić wiele kosztów związanych z logistyką, transportem i rekrutacją ochotników, które są konieczne przy innego rodzaju badaniach. Metoda stosowana jest często w sytuacji, gdy potencjalni beneficjenci rozwiązania są rozmieszczeni w różnych lokalizacjach. Jeżeli mieszkają w różnych krajach, są różnej narodowości lub dużo podróżują, przeprowadzenie badania na miejscu będzie prawie niewykonalne. Na szczęście lata doświadczeń pozwoliły badaczom wypracować rozwiązanie nawet w tym przypadku.

Początek jest bardzo podobny do tego spotykanego przez użytkownika podczas badań tradycyjnych. Osoba badana jest wprowadzana w temat przez badacza, a następnie przedstawia się jej przebieg badania. Programy, które ułatwiają komunikację w tego rodzaju testach:

  • Skype

  • Google Hangout

  • GoToMeeting

  • UserTesting


Badania ewaluacyjne zdalne dzielimy na moderowane i niemoderowane. Drugie z wymienionych przeprowadzane są w nieco inny sposób. Użytkownicy wtedy wykonują zadania, które pojawiają się na skończonym lub prawie skończonym prototypie produktu dodając komentarze lub wypełniając kwestionariusz po zakończeniu badania. Projektant UX ani badacz jednak nie mają wtedy wpływu na badanego, nie posiadają okazji do zadawania żadnych pytań ani kontroli odpowiednich warunków badawczych. Ograniczenia tego typu sprawiają natomiast, że niektóre firmy uznają niemoderowane badania zdalne za niewiarygodne.

Programy do przeprowadzania niemoderowanych badań zdalnych:

  • Loop II

  • UserZoom

  • Usability Tools

  • Uxeria


 

Ewaluacja emocji w UX


Powszechnie wiadomo, że produkty interaktywne nie przemawiają jedynie do poznania danej osoby. Potrzebne jest przeanalizowanie i dopasowanie także emocjonalnej strony produktu. Jak jednak zmierzyć emocje, które wydają się zupełnie nie do zbadania?

Istnieje opinia, że ewaluacja emocji powinna zostać włączona do każdego rodzaju testów UX, aby oddać całościową interakcję potencjalnego konsumenta z testowanym produktem.

Wydzielamy między innymi metody subiektywne, które polegają na dokładnym raportowaniu przez badanego swoich stanów emocjonalnych podczas interakcji. Pamiętajmy jednak, że osoba, która badana jest pod kątem emocji musi czuć się swobodnie, a to kolejno wymusza na badaczach dopasowanie harmonogramu w sposób mniej formalny.

Istnieje też specjalnie stworzone w tym celu w Niemczech narzędzie, które nazywa się User Experience Questionnaire (UEQ). Pozwala on badanemu ocenić projekt za pomocą specjalnego kwestionariusza pod względem jego atrakcyjności, wyrazistości, efektywności, niezawodności, innowacyjności i stymulacji.

Równie często stosowane w celu zbadania emocji są porównawcze obrazki. Osoba poddana testowi wtedy wybiera, jak się czuje wyodrębniając konkretne, najczęściej animowane obrazki lub zdjęcia.

Technologia i aplikacja taka, jak FaceReader pozwoli nam nawet na bezpośrednie odczytanie mimiki i przypisanie jej jednej z sześciu podstawowych emocji (należą do nich złość, zaskoczenie, neutralność, przerażenie, zniesmaczenie i radość).

 

 

Profesjonalny test UX, user experience,

Podsumowanie - Profesjonalny test UX


Test UX to nazwa, za którą kryje się niezliczona ilość danych i analiz. Przeglądając powyższe opcje analizy i narzędzia analityczne bez problemu można było spostrzec, że wybór odpowiedniej metody zależy w dużym stopniu od stopnia zaawansowania technologicznego i kompetencyjnego agencji interaktywnej, z którą chcielibyśmy współpracować. Skontaktuj się z nami i uzyskaj odpowiedzi na pytania, które nurtują Cię przed skorzystaniem z testów użyteczności. Chętnie pomożemy!